معاون وزیر دولت رئیسی درباره خط فقر چقدر درست می گوید؟ - وبلاگ ماریانا

به گزارش وبلاگ ماریانا، دیروز خبری به نقل از داریوش ابوحمزه؛ معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون منتشر شد که این مقام مسوول، در یک برنامه تلویزیونی، میانگین خط فقر خانوار 4 نفره ساکن در شهر تهران را نزدیک 5 میلیون تومان و برای خانوار 4 نفره ساکن در سایر شهر های کشور را حدود 4 میلیون تومان اعلام نموده است.

به گزارش اعتماد، ابوحمزه در پی این اظهارات، خطاب به مجری برنامه گفته: ممکن است در فکر شما استاندارد نرمالی باشد، ما از این استاندارد صحبت نمی کنیم؛ بلکه در رابطه با خط فقر به عنوان یک استاندارد بین المللی برای حداقل معیشت صحبت می کنیم.

اعداد اعلام شده به وسیله این مقام رسمی و دولتی درباره خط فقر سال 1400، اعدادی مربوط به اسفند 1398 است؛ اعدادی که در گزارش پایش فقر وزارت تعاون احصا شد و طبق نتایج این گزارش، سرانه خط فقر کشوری برای سال 99، با افزایش 38 درصدی نسبت به خط فقر احصا شده در سال 1398، یک میلیون و 254 هزار تومان برآورد شد.

تابستان امسال که گزارش پایش فقر منتشر شد، تاکید مسوولان دولتی و فعالان کارگری این بود که مبادا اعداد این گزارش، جمعیت عمومی را فریب دهد، چون در این گزارش، نرخ تورم سال 1399 و نرخ تورم نیمه اول 1400 لحاظ نشده بود در حالی که برای محاسبه خط فقر، ضروری است نرخ تورم هر بازه زمانی منتهی به گزارش رسمی، به عدد کهنه خط فقر افزوده گردد.

اعلام ابوحمزه درباره خط فقر 4 الی 5 میلیون تومانی برای خانوار ساکن در تهران یا سایر شهر های کشور، نشان داد که این مقام مسوول، از فرمول محاسبه خط فقر هم اطلاع نداشته و به همین سبب، اعداد گزارش پایش فقر را صرفا به سبب آنکه این گزارش، تابستان امسال منتشر شده، به مثابه اعداد نو از خط فقر فرض نموده در حالی که تاریخ احصای این اعداد، مربوط به سرانجام سال 1398 بوده است.

این اشتباه عجیب و سوال برانگیز، در حالی اتفاق افتاده که از چند روز قبل، جلسات کمیته دستمزد برای تعیین حداقل مزد و سبد معیشت کارگری در حال برگزاری است و اتفاقا نمایندگان وزارت تعاون، یکی از اعضای حاضر در این کمیته هستند و باید به عنوان مطلعان از خط فقر و هزینه های جاری خانوار، پای میز مذاکره تعیین سبد معیشت و حداقل مزد کارگری امضا بدهند ولی حالا، معاون رفاه وزارت تعاون، نه تنها اعداد کهنه و قدیمی از خط فقر را به عنوان اعداد نو و قطعی اعلام نموده، حتی بی خبر بوده که سبد معیشت 6 میلیون و 800 هزار تومانی که اسفند سال گذشته به عنوان مبنای تعیین حداقل مزد کارگری، مورد توافق حاضران در جلسه سه جانبه گرایی تعیین مزد نهاده شد هم با درنظر گرفتن خط فقر، محاسبه و مصوب شده و بنابراین، خط فقر سال 1400 نمی تواند 4 الی 5 میلیون تومان باشد وقتی ارزش سبد معیشت امسال، نزدیک به 7 میلیون تومان است.

معاون رفاه وزارت تعاون چه اشتباهی مرتکب شد؟

فرامرز توفیقی؛ رییس کمیته دستمزد کانون عالی شورای اسلامی کار، در تحلیل و ریشه یابی اشتباه عجیب معاون رفاه وزارت تعاون و ادعای خط فقر 4 الی 5 میلیون تومانی برای خانوار های 4 نفره ساکن تهران و سایر شهر های کشور می گوید: طی 41 سال گذشته، در برنامه های 5 ساله توسعه به صراحت تاکید شده که وزارت کار (تعاون) مکلف و موظف به اعلام خط فقر است که البته تا امروز، هیچ دولتی خط فقر را به صورت رسمی اعلام ننموده، اما نهاد های حمایتی همانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور (که اتفاقا از زیر مجموعه های وزارت تعاون است) به صورت غیررسمی، شرایط بازار را به صورت ماهانه رصد می نمایند، چون نتایج آنالیز ها در نحوه توانمند سازی مددجویان تحت پوشش این نهاد های حمایتی موثر است.

جالب این است که حتی این نهاد های حمایتی هم به خط فقر 10 میلیون تومانی رسیده اند چنانکه تابستان امسال، تایید رییس کمیته امداد درباره افزایش خط فقر به رقم 10 میلیون تومان، خبرساز شد.

معاون رفاه وزارت تعاون که مدعی خط فقر 4 الی 5 میلیون تومانی شده، حتی اگر همان استاندارد جهانی خط فقر و معادل 1.25 دلار به ازای یک روز برای یک نفر را هم درنظر می گرفت و هزینه درمان، آموزش و سرپناه را هم به این رقم اضافه می کرد، باز هم رقم خط فقر برای خانوار 4 نفره ساکن در تهران و سایر شهر های کشور، بسیار بیشتر از 4 الی 5 میلیون تومان می شد.

این فعال کارگری هم مانند سایر کارشناسان مالی تاکید می نماید که خط فقر عبارت از دسترسی یک فرد از اعضای یک خانواده به حداقل های مورد احتیاج برای زنده ماندن است و البته این حداقل، گستره ای شامل خوراک، سرپناه، درمان، پوشاک، تحصیل، حمل و نقل و ارتباطات را دربر می گیرد.

توفیقی ضمن تاکید بر معیار مرکز آمار ایران درباره بعد 3.3 نفری خانوار ایرانی در محاسبات مربوط به خط فقر، اشاره می نماید که ادعای معاون رفاه وزارت تعاون، طبق هیچ یک از مدل های احصای خط فقر و در هیچ یک از مراکز تحقیقاتی از جمله مرکز پژوهش های مجلس و مرکز پژوهش های وزارت تعاون و حتی در برنامه ریزی های کلان کشور هم پذیرفته نیست.

توفیقی اشاره می نماید که طبق تاکید بند 2 ماده 41 قانون کار، حداقل دستمزد باید تامین نماینده احتیاج های یک خانواده با بعد 3.3 نفری باشد و بنابراین، تعریف خط فقر، به ملاک های تعیین سبد معیشت موکد در بند 2 ماده 41 قانون کار بسیار نزدیک است.

این فعال کارگری، با طرح سوالی خطاب به معاون رفاه وزارت تعاون می گوید: چطور ممکن است که در جلسات سه جانبه گرایی تعیین مزد اسفند 1399، با وجود همه مخالفت ها از سوی نمایندگان کارفرمایان و دولت، سبد معیشت سال 1400، به کمتر از 6 میلیون تومان نرسید ولی حالا با وجود تورم 50 درصدی که از ابتدای سال تا به امروز، به تمام اقشار جامعه تحمیل شده، خط فقر می تواند 4 الی 5 میلیون تومان و حتی کمتر از سبد معیشت باشد؟

توفیقی در ادامه توضیحات خود برای تحلیل اشتباه عجیب معاون رفاه وزارت تعاون می گوید: مدیران ما باید هنگام حرف زدن از تریبون های رسمی، مراقب کلام خود باشند و بدانند از چه کلمات و چه قید های زمانی استفاده می نمایند. طبق نتایج پایش فقر سال 1399، اعلام شد که در فاصله سال های 95 الی 98، تعداد فقرای کشور با افزایش دو برابری، از 15 درصد به 30 درصد و تعداد شاغلان فقیر، با افزایش 5 برابری، از 3 درصد به 15 درصد رسید.

معاون رفاه وزارت تعاون، حتی اگر به گزارش پایش فقر منتشر شده به وسیله وزارتخانه ای که در آن مشغول به کار است، استناد می کرد هم، به این ارقام عجیب از خط فقر و ادعای خط فقر 4 الی 5 میلیون تومانی در کشور نمی رسید. اشتباه ایشان این بود که اعداد اعلامی در این گزارش که مربوط به اول فروردین 1399 بوده را به کل ماه های سال 1400 هم تعمیم داده است.

گزارش پایش فقر، خط فقر در سال 1398 را احصا نموده بود و طبق این گزارش، سبد معاش خانواده در اول فروردین 99 هم 4 میلیون و 800 هزار تومان بود در حالی که در پی تورم 34 درصدی در 11 ماه سال 1399، سبد معاش در بهمن سال 1399 به حدود 6 میلیون و 800 هزار تومان افزایش یافت.

همان زمان، معاون مشارکت های مردمی کمیته امداد بیان کرد که خط فقر غذایی به ازای هر نفر 670 هزار تومان است. اگر همین رقم را در خانوار با بعد 3.3 نفری ضرب می کردیم، 2 میلیون و 211 هزار تومان، فقط خط فقر غذایی یک خانوار 3.3 نفری بود و در سرانجام سال 1399، در خوش بینانه ترین شرایط، رقم خط فقر برای خانوار با بعد 3.3 نفر، به حدود 7 میلیون تومان رسید.

ما می دانیم که در کشور ما که بی انضباطی مالی، سوءتدبیر و بی برنامگی و تورم بیداد می نماید، کدام عوامل بر تعیین نرخ فقر تاثیرگذار است. امروز تورم ملموس و غیررسمی بالای 50 درصد که البته بسیار متفاوت با نرخ رسمی و دولتی تورم است، همانند یک بیماری مهلک مزمن، در زندگی خانواده ایرانی، نهادینه و بر روال زندگی مردم تحمیل شده است. حتی اگر این اندازه تورم را هم در کشور نداشتیم، نمی توانستیم ادعا کنیم که خط فقر در کشور، رقم احصا شده فروردین 1399 باشد.

تورم چیست؟ تورم، افزایش قیمت ها در دو بازه ماه قبل یا مشابه سال قبل است. اگر مرکز آمار اعلام می نماید که تورم آذر ماه 1400، 43 درصد است، پس خط فقر آذر 1400 نمی تواند همان خط فقر سال 1399 باشد. برای احصای خط فقر یک فرمول ساده و تعیین داریم؛ تورم بازه زمانی را در نرخ خط فقر ضرب می کنیم و عدد نهایی، نرخ خط فقر خواهد بود.

بنابراین، تورم کل سال 1399 و بعلاوه تورم 9 ماهه سال 1400، باید در نرخ خط فقر ابتدای فروردین 1399 که همان عدد گزارش پایش فقر وزارت تعاون است، ضرب گردد تا نرخ خط فقر امروز را به دست آوریم. در این صورت، با عدد بسیار بزرگی روبرو خواهیم شد که حتما با آن عدد اعلامی معاون رفاه، فاصله بسیار دارد.